Η
μάχη στο Δέμα
Στις
αρχές Απριλίου του 1821 οι οπλαρχηγοί Διάκος, Δυοβουνιώτης, Πανουργίας και ο
Επίσκοπος Σαλώνων Ησαΐας συναντήθηκαν στο χωριό Κομποτάδες. Εκεί αποφάσισαν
να μην αφήσουν τις τουρκικές δυνάμεις του Κιοσσέ Μεχμέτ και του Ομέρ Βρυώνη,
οι οποίες είχαν κατακλύσει τη περιοχή, να περάσουν από τις διαβάσεις της
Οίτης. Αποφάσισαν να αποκλείσουν κλείσουν τους δυο δρόμους που οδηγούσαν προς
την Λοκρίδα και την Φωκίδα. Τον Δυοβουνιώτη, ο οποίος είχε στην αρχή
κάποιες αντιρρήσεις, έπεισε ο Διάκος να φυλάξει τη γέφυρα του Γοργοποτάμου.
Ο
Αθανάσιος Διάκος λοιπόν έπιασε τη Αλαμάνα και ο Δυοβουνιώτης την Γέφυρα του
Γοργοποτάμου (Το παλαιό πέτρινο γεφύρι του "Παλαντά"). |
|
Ο Δυοβουνιώτης με 400
άντρες κατέλαβε την γέφυρα του Γοργοποτάμου. Όταν όμως οι άνδρες του βρέθηκαν μπροστά
στις μεγάλες δυνάμεις του Ομέρ Βρυώνη υποχώρησαν στη θέση Δέμα. Αυτή
βρίσκεται στις ανατολικές προσβάσεις της Οίτης και είναι ένα στενό πέρασμα,
πάνω απ’ το Δ. Δ. Δυο Βουνών του Δήμου Γοργοποτάμου.
Εκεί ο Δυοβουνιώτης με τους άνδρες του, εκμεταλλευόμενος το δύσβατο του εδάφους, πολέμησαν ηρωικά, εμπόδισαν τη προέλαση των Τούρκων και τους προκάλεσαν μεγάλες απώλειες. Ήταν η παραμονή του Αγίου Γεωργίου.
Το στράτευμα επέστρεψε στην πεδιάδα και αφού ανασυντάχτηκε και διαιρέθηκε στα τρία: - Το ένα μέρος του στρατεύματος κατευθύνθηκε προς την Χαλκομάτα, Μουσταφάμπεη (Ηράκλεια) που βρίσκονταν ο Πανουργία με τους Στρατηγούς του - Το άλλο κατευθύνθηκε προς τον Διάκο που βρίσκονταν την Αλαμάνα έτσι ώστε να τους αποκλείσει και να μην μπορεί να στείλε βοήθεια ο ένας στον άλλον. - Το τρίτο μέρος κατευθύνθηκε προς τα ορεινά μέρη.
Κατά την πρώτη έφοδο στην Χαλκομάτα τα Ελληνικά στρατεύματα τράπηκαν σε φυγή, κινδύνεψε ακόμα και ο Πανουργιάς, συνελήφθηκαν ο Επίσκοπος Σαλώνων, ο αδελφός του και ο ανιψιός και σφαγιάστηκαν όπως και πολλοί άλλοι.
Ο Διάκος με 500 παληκάρια αντιμετώπισε τις ορδές των Τούρκων στην Γέφυρα της Αλαμάνας στον Σπερχειό όπου μπροστά του σκοτώνεται ο αδελφός του. Το στράτευμα του Διάκου άρχισε να σκορπίζεται και ο Διάκος με 10 παλικάρια αρνείται να φύγει. Οπισθοχωρεί στις "Τραχιες Πέτρες" όπου μάχεται για πολύ ώρα και αφού σκοτώνονται όλοι εκτός του ψυχογιού του, τραυματίζεται και αυτός στον δεξί του ώμο και τελικά συλλαμβάνεται και σουβλίζεται την επόμενη ημέρα 23 Απριλίου 1821 στην Λαμία.
Ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης στο άσμα του στο Διάκο γράφει χαρακτηριστικά
-Τί θέλεις, Δνοβοννιώτη;
Να πάη στο Γοργοπόταμο θολό κ ' εντροπιασμένο
να πει στην άγρια θάλασσα, πως δεν ενρέθηκ' ένας
τα ξακουσμένα του νερά με δυο ρανίδες αίμα
σ' αυτό το πρώτο βάφτισμα
ν' αγιάσει, να μυρώσει;
Κ' η θάλασσα μουγκρίζοντας
να τρέξει στ' ακρογιάλια,
σα φοβερός διαλαλητής, κι Ανατολή και Δύση
να μάθουν πως γιορτάζομε τη νεκρανάσταση μας;
Να’ ναι ο Βρυώνης στα θερμά
και να μην ευρή εμπρός του
δέκα κουφάρια ξαπλωτά για να σκοντάψει επάνω!
Ιωάννης Δυοβουνιώτης (1757-1897)
Ο Ιωάννης Δυοβουνιώτης γεννήθηκε το 1757 στο χωριό Δυο Βουνά της Φθιώτιδος, από το όνομα του οποίου πήρε το επώνυμο Δυοβουνιώτης. Το πραγματικό του επίθετο ήταν Ξίκης και το όνομα του πατέρα του Κωνσταντίνος. Σε ηλικία 13 ετών έχασε τους γονείς του.Το επάγγελμα του ήταν βοσκός. Υπηρέτησε υπό
τον Ανδρούτσο, ήταν μάλιστα πρωτοπαλλήκαρό του. Αφού αποχωρίσθηκε απ' αυτόν,
σχημάτισε δική του ομάδα και κατόρθωσε να αναγνωρισθεί αρματωλός Βουνίτσας
(Μενδενίτσας), Ζητουνίου, Σαλώνων και Αταλάντης. Με το κλεφταρματολικό του
σώμα παρενοχλούσε τους Τούρκους της περιοχής και αυτό ενόχλησε τον Αλή Πασά,
ο οποίος πήρε το γιο του Γιώργο αιχμάλωτο στα Γιάννενα. Ο ίδιος ο
Δυοβουνιώτης διέφυγε στα Επτάνησα, αλλά γρήγορα επανήλθε εις το αρματολίκι
της Βουδονίτσας. Στις αρχές του 1820,
ο Στερεοελλαδίτης πολιτικός κατά την επανάσταση Κ. Σακκελίων τον μύησε στη
Φιλική Εταιρεία. Όταν εξερράγη η επανάσταση έλαβε μέρος στις μάχες των
Σαλώνων και της Βουδονίτσας. Διακρίθηκε στην
μάχη του Δέματος και ιδιαίτερα στη μάχη των Βασιλικών (στο δρόμο από τη Λαμία
για την Αταλάντη). Η λαμπρή αυτή μάχη στα Βασιλικά ήταν και η τελευταία για το Δυοβουνιώτη. Πέθανε τον Ιανουάριο του 1831 στην Αμφισσα.
--------------------------------------------------------------------------------- * Απόσπασμα από το Βιβλίο " Φθιώτις" του Ιωάννου Βορτσελά 'Έκδοσης 1907 (Επανέκδοσης 1973) , βιβλίο του αρχείου μας. |
